Τα γλυπτά στην περιοχή του Κερατσινίου

Ανδρέας Κάλβος-Κερατσίνι

‘Ενα από τα γλυπτά αφιερωμένο στον ‘Ελληνα ποιητή  Ανδρέα Κάλβο βρίσκεται στην Πλατέια Κύπρο στο Κερατσίνι και ανήκει στο Δήμο Κερατσινίου και Δραπετσώνας απέναντι απο το σημερινό Δημαρχείο. Δεν υπάρχουν σχετικές πληροφορίες για τον λόγο που είναι τοποθετημένο εκεί.Ακόμα,παραλείπονται και οι πληροφορίες του γλύπτη και άγνωστη παραμένει η χρονολογία που τοποθετήθηκε εκεί.

Το γλυπτό βρίσκεται σε άθλια κατάσταση γεμάτο με “Graffiti” και φανερά ταλαιπωρημένο απο το πέρασμα των χρόνων.

Λογικά, ο σκοπός που είναι τοποθετειμένο το γλυπτό εκεί είναι διότι ο Ανδρέας Κάλβος την εποχή της Ελληνικής Επανάστασης το 1821 υποστήριξε τον αγώνα σαν πολεμιστής αλλα και ως ποιητής.

Επάνω στο γλυπτό αναγράφεται η φράση :«θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία».Φράση που συμπεριλαμβάνονται στις δύο ελληνικές συλλογές του: «Η Λύρα» και «Λυρικά». Μακριά από την πατρίδα, αλλά και από τις διχόνοιες που βασίλευαν στις τάξεις των επαναστατημένων Ελλήνων, ο Κάλβος ονειρεύεται και γράφει για την ιδεατή Ελλάδα: της ανδρείας, της αρετής, της ομόνοιας. Πιστεύει ότι η ελευθερία είναι το ύψιστο αγαθό, για το οποίο αξίζει κάθε θυσία. Μόνο που δεν είναι εύκολο να την αποκτήσεις χωρίς τόλμη, αλλά και χωρίς αρετή.

 Και μερικές εικόνες απο τις χρονολογίες 2014-2015:

Η βιογραφία του Ανδρέα Κάλβου

  Ο Ανδρέας Κάλβος γεννήθηκε το 1792 και απεβίωσε το 1869 σε ηλικία 77 ετών.’Ηταν ένας ρομαντικός , αρχαιολάτρης και νεοκλασικιστής ποιητής. Γεννήθηκε στη Ζάκυνθο, μεγάλωσε και σπούδασε στο Λιβόρνο,την Πίζα και τη Φλωρεντία, ταξίδεψε στη Βιέννη, το Παρίσι και το Λονδίνο, όπου δίδασκε ιταλικά στους Έλληνες και έγραφε πατριωτικά, πολιτικής υφής ποιήματα, που άρεσαν πολύ στους ξένους, ιδιαίτερα στους Γάλλους και τους Ιταλούς, αλλά συναντούσαν απόρριψη από τα ελληνόφωνα κέντρα της εποχής, όπως το Φανάρι, προ του Αγώνα, κατά τη διάρκεια της Επανάστασης αλλά και μετά.Το 1802 μόλις σε ηλικία ετών ο πατέρας του,Τζανέτης Ιωάννης Κάλβος αποφασίζει να πάρει τα δυο του παιδιά Ανδρέα και Νικόλαο εγκαταλείποντας της σύζηγο του,Ανδριανή Ρουκανη και να παέι να ζήσει μόνιμα στο Λιβόρνο της Ιταλίας. Στο Λιβόρνο γράφει ο Κάλβος και το πρώτο του έργο, τον Ύμνο στον Ναπολέοντα, κείμενο προτρεπτικό αντιπολεμικό που αργότερα αποκυρήσσει.Τ δυο παιδιά μεγαλώνουν χωρίς οικογενειακή θαλπωρή. Η μητέρα χάνει τα ίχνη των παιδιών της και ο πατέρας εγκαταλείπει τα παιδιά, ταξιδεύοντας για τις δουλειές του καθως και το 1812 σημαδεύεται και από τον θάνατο του πατέρα του.Το 1819, προσχωρεί στο Αγγλικανικό Δόγμα και παντρεύεται την Τερέζα Τόμας η οποία και πεθαίνει μαζι με την κόρη που είχαν εν τω μεταξύ αποκτήσει ένα χρόνο αργότερα.Τυπώνει και την πρώτη ελληνόφωνη ωδή του, «Ελπίς Πατρίδος».Τον Σεπτέμβριο του 1820 επιστρέφει στη Φλωρεντία με μια μικρής διάρκειας στάση στο Παρίσι. Εμπλέκεται στο κίνημα των Καρμπονάρων, συλλαμβάνεται και απελαύνεται στις 23 Απριλίου του 1821. Ακόμα το1821 αποφασίζει να επιστρέψει στην Ελλάδα, προκειμένου να πολεμήσει και αυτός για την ελευθερία της. «Υπέρ γονέων και τέκνων\υπέρ γυναικών\υπέρ πατρίδος πρόκειται\ και πάσης της Ελλάδος\όσιος αγώνας».Θέλοντας ακόμη να κινητοποιήσει και τους φιλέλληνες, ώστε να βοηθήσουν και εκείνοι με την σειρά τους στην επανάσταση.Σε επιστολή του στον στρατηγό Λαφαγιέτ, με πρωτοβουλία του οποίου δώρισαν οι Γάλλοι το άγαλμα της ελευθερίας στην Αμερική μετά το πέρας του εμφυλίου, τονίζει «…Είμεθα πολύ φτωχοί για να μπορέσουμε να συντηρήσουμε τον στρατό και τον στόλο μας, χωρίς καμμίαν παίδευσιν για να περισώσουμε την ελευθερίαν μας, χωρίς όπλα για να οχυρώσουμε τα βράχια μας…Έχουμε να αντιμετωπίσουμε τις δόλιες προσφορές μιας προστασίας που ο λαός μας δεν την ζήτησε, θα υποκύψουμε; Όχι Στρατηγέ!… Ένα Έθνος που ολόκληρο αντικρίζει τους εχθρούς του με καταφρόνια, τον τάφο του με αδιαφορία, δεν μπορεί να νικηθή… Με λύπη εγκαταλείπω την Γαλλία. Το καθήκον με καλεί στην πατρίδα για να εκθέσω ακόμα μια καρδιά στα πυρά των Μουσουλμάνων…».Το ελληνικό όμως κράτος δεν τον αξιοποίησε ούτε σαν ποιητή ούτε σαν Αγωνιστή.Συγκλονισμένος και συνεπαρμένος από το ξέσπασμα της επανάστασης, εκδίδει το1824 το πρώτο μέρος του έργου του, τη Λύρα, μια συλλογή 10 ωδών. Οι ωδές του σχεδόν αμέσως μεταφράζονται και στα γαλλικά και βρίσκουν ευνοϊκότατη υποδοχή.Τέλος επιστρέφει στην Αγγλία όπου και πεθαίνει.

 

Κατά την αναζήτηση μας για τα «κρυμμένα» γλυπτά στις γειτονιές της περιοχής μας, μέσα στο Θεμιστόκλειο όπου εκεί πραγματοποιείται το άθλημα του στίβου και καθημερινά συγκεντρώνεται πλήθος ανθρώπων για να αθληθούν και που επίσης αποτελεί έναν χώρο συγκέντρωσης των νέων βρήκαμε το συγκεκριμένο γλυπτό:

Το ερώτημα είναι πόσοι από αυτούς τους ανθρώπους που περνούν ένα μέρος της ημέρας τους το έχουν προσέξει; Και επίσης πόσοι ήταν εκείνοι που ενδιαφέρθηκαν να μάθουν για ποιον λόγο υπάρχει αυτό το γλυπτό μέσα στο στάδιο;

Η απάντηση σε αυτά τα δυο ερωτήματα ίσως να μην ήταν και τόσο θετική από την πλειοψηφία των ανθρώπων.

Το γλυπτό αυτό ανήκει στον Βασίλη Μανωλόπουλο. Το πληροφοριακό υλικό όμως γι’ αυτόν και για τον λόγο που φτιάχτηκε προς τιμήν του το συγκεκριμένο γλυπτό είναι αρκετά περιορισμένο.

Ο Βασίλης Μανωλόπουλος γεννήθηκε το 1930 και πέθανε το 1991. Η ακριβής ημερομηνία δεν μας είναι γνωστή. Αποτέλεσε όμως έναν από τους ιδρυτές του Γυμναστικού Συλλόγου Κερατσινίου.

Στο κάτω μέρος του γλυπτού αποτυπώνονται κάποια λόγια που πιθανότατα να είχε πει ο ίδιος. Η παρακάτω εικόνα μας δείχνει τα λόγια που είναι γραμμένα πάνω στο γλυπτό:

«Δεν νικιούνται οι ιδέες, οι ιδέες δεν πεθαίνουν»Έλεγε και από την ψυχή του έβαζε των στίβων την ιδέα, των νέων τις ορμές και έμεινε αθάνατος ο εραστής των στίβων που γύμνασεψυχές.

Και με αυτό τελειώνει και το διαθέσιμο υλικό της ομάδας που ανέλαβε να μαζέψει πληροφορίες γι’ αυτόν και το έργο του.

Ο γλύπτης μας είναι επίσης άγνωστος. Δεν αναφέρεταιούτε ποιος είναι ούτε και ποια σχέση είχε με τον Βασίλη Μανωλόπουλο.

Όπως όλοιξέρουμε το ένα αναπάντητο ερώτημα φέρνει το άλλο και στην συγκεκριμένη περίπτωση θα θέλαμε να θέσουμε ένα ερώτημα στους ανθρώπους που είναι αρμόδιοι γι’ αυτά τα θέματα:

1.     Γιατί δεν υπάρχουν ορισμένα στοιχεία γι αυτούς τους ανθρώπους οι οποίοι ίσως είχαν κάνει κάποιο μεγάλο έργο;

2.     Γιατί τα αφήνουν να καταστρέφονται μέρα με την μέρα από ανθρώπους που πηγαίνουν και γράφουν και ζωγραφίζουν πάνω τους;

Τα παιδιά αλλά και οι μεγάλοι οφείλουν να είναι ενημερωμένοι για όλους αυτούς τους ανθρώπους. Παρόλα αυτά παραμένουμε στο σκοτάδι και αδιαφορούμε για τα γλυπτά που κοσμούν την περιοχή μας και για τους ανθρώπους που απεικονίζονται.

Γεώργιος Καραϊσκάκης

Το επίθετό του είναι χαϊδευτικό υποκοριστικό του Καραΐσκος. που έφερε ο πατέρας του ήρωα Γεώργιος Καραΐσκος. Στην παιδική του ηλικία έλαβε το προσωνύμιο το Καραϊσκάκι δηλαδή το άτυχο Καραϊσκόπουλο, λόγω της ορφάνιας του και της παραμέλησής του από τον πατέρα και τα αδέλφια του. Ο ίδιος υπέγραφε επίσημα Καραΐσκος όπως φαίνεται και στη σφραγίδα του του 1816. Πρόκειται για μια σύνθετη λέξη από του τουρκικό Kara και το παλαιότερο οικογενειακό όνομα Ίσκος.

Γεννήθηκε σε μια σπηλιά πλησίον του χωριού Μαυρομμάτι Καρδίτσας ή σύμφωνα με άλλες πηγές σε ένα μοναστήρι στη Σκουληκαριά Άρτας τo1782, νόθος γιος της Ζωής Διμισκή ή Ντιμισκή, από τη Σκουληκαριά, πρώτης εξαδέλφης του αρματολού των Ραδοβυζίων Γώγου Μπακόλα. Η μητέρα του, μετά τον θάνατο του Ιωάννη Μαυρομματιώτη, που ήταν ο πρώτος σύζυγός της, έγινε καλόγρια (γι' αυτό και του έμεινε η προσωνυμία «ο γιος της καλογριάς»). Για την ταυτότητα του πατέρα του δεν υπάρχει βεβαιότητα. Θεωρείται πιθανότερο ότι ήταν ο αρματολός του Βάλτου Δημήτριος Καραΐσκος.

Δεν είναι απολύτως εξακριβωμένος ο τόπος γέννησης του Καραϊσκάκη . Οι πρώτοι του βιογράφοι είτε δεν αναγράφουν τον τόπο γέννησης, είτε αναφέρουν διαφορετικές περιοχές: Το Μαυρομμάτι, το γειτονικό χωριό Μουζάκι και την Σκουληκαριά Άρτας. Η επιτροπή που συνέστησε το Υπουργείο εσωτερικών το 1927, προκειμένου να επιλύσει το θέμα της γενέτειράς του, κατέληξε στην επίσημη αναγόρευση του Μαυρομματίου ως γενέτειρας του Καραϊσκάκη. Παρ' όλα αυτά το 1997, στα πλαίσια του σχεδίου Καποδίστριας, αποφασίστηκε να δοθεί το όνομα «Γεώργιος Καραϊσκάκης» στο νεοσύστατο δήμο του νομού Άρτας  στον οποίο υπάγεται έως σήμερα η Σκουληκαριά και το 2005 με Προεδρικό διάταγμα καθιερώθηκε επίσημα στη Σκουληκαριά Άρτας δημόσια εορτή τοπικής σημασίας προς τιμή του Γεωργίου Καραϊσκάκη  εντείνοντας περαιτέρω τη διαμάχη ως προς τον τόπο γέννησης του ήρωα.

Τα παιδικά του χρόνια ήταν δύσκολα λόγω του οικογενειακού του ιστορικού αλλά και επειδή αναγκάστηκε να ζει μόνος χωρίς την υποστήριξη των γονέων του. Μεγάλη ψυχολογική και κοινωνική πίεση δέχθηκε λόγω του προηγούμενου. Ήταν φιλόνικος, βλάσφημος και βωμολόχος, χαρακτηριστικά που απέκτησε από αυτά τα δύσκολα παιδικά του χρόνια. Από την παιδική του ηλικία ήδη, κάνει τα πρώτα βήματά του ως Κλέφτης. Ο Καραϊσκάκης γίνεται περισσότερο γνωστός μετά την ενηλικίωσή του. Νεαρός έπεσε στα χέρια του Αλή Πασά των Ιωαννίνων, όπου και φυλακίσθηκε για παράνομες πράξεις, εκεί όμως έμαθε και κάποια γράμματα. Έτσι αρχικά υπηρέτησε στην αυλή του Αλή Πασά και τον ακολούθησε στην εκστρατεία του κατά του περίφημου Πασβάνογλου, του φίλου του Ρήγα Φεραίου. Στη εκστρατεία εκείνη ο Καραϊσκάκης αιχμαλωτίσθηκε από τις δυνάμεις του Πασβάνογλου και κρατήθηκε για κάποιο χρόνο. Στη συνέχεια επέστρεψε στην αυλή του Αλή Πασά.

Η πιο σκοτεινή περίοδος της ιστορίας του Καραϊσκάκη θεωρείται η παραμονή του στην αυλή του Αλή Πασά, μέχρι που λιποτάχτησε και πήγε στον Κατσαντώνη, όπως σημειώνει ο Γιάννης Βλαχογιάννης. Λέγεται πως όταν ο Αλή Πασάς ρώτησε κάποτε τον Καραϊσκάκη τι θα ήθελε να του προσφέρει, εκείνος του απάντησε:

"Αν με γνωρίζεις άξιο για αφέντη, κάνε με αφέντη, αν για δούλο, κάνε με δούλο".

Κατά την πρώτη παραμονή του στην αυλή του Πασά παντρεύτηκε τη Εγκολπία (Γκόλφω) Σκυλοδήμου  από γνωστή οικογένεια των αρματωλών και απέκτησε την Πηνελόπη, κατόπιν σύζυγο του Ανδρέα Νοταρά υπουργού του Όθωνα και αργότερα την Ελένη (Νίτσα) και τον Σπύρο, τὴν φύλαξη των οποίων όταν πέθανε άφησε στον ανηψιό του Μήτρο Σκυλοδήμο. Στη δεύτερη διαμονή του ασχολήθηκε με το εμπόριο σφαγίων. Τα καλοκαίρια διέμενε οικογενειακά κοντά στην Καλαμπάκα. Από μικρός όμως υπέφερε από φυματίωση και τακτικά μετέρχονταν με γιατροσόφους αλλά και Έλληνες και ξένους γιατρούς. Κατά την διάρκεια της Επανάστασης πήγε στα Επτάνησα για να συμβουλευθεί γιατρούς. Νοσοκόμα του ήταν η περίφημη Μαριώ, νεοφώτιστη τουρκοκόρη που ακολουθούσε το στρατηγό σε όλες του τις μετακινήσεις και επιχειρήσεις και θεωρήθηκε ερωμένη του, πράγμα που δεν επιβεβαιώνεται από την επιστημονική έρευνα.

 

Στο Κερατσίνι

Όταν ο Κιουταχής έφτασε στην Αττική τον Ιούνιο του 1826, ο πρόεδρος της κυβέρνησης Ανδρέας Ζαΐμης είχε διορίσει γενικό αρχηγό των δυνάμεων της Ανατολικής Στερεάς το Γεώργιο Καραϊσκάκη. Για να αντιμετωπίσει τις δυνάμεις του Κιουταχή ο Καραϊσκάκης πήρε την απόφαση να καταλάβει το Κερατσίνι, το οποίο βρισκόταν μια ώρα βόρεια από τον Πειραιά, προκειμένου να μπορέσει να ανοίξει το δρόμο προς την Ακρόπολη προχωρώντας μέσα από τον ελαιώνα της Αθήνας και παράλληλα εμποδίζοντας το εχθρικό ιππικό να τον χτυπήσει. Επιπλέον, στο Κερατσίνι θα ήταν ευκολότερος ο ανεφοδιασμός του στρατού του.

Ο Καραϊσκάκης έφτασε στο Κερατσίνι στις 2 Μαρτίου και άρχισε αμέσως να οργανώνει την άμυνά του. Εδώ θα φτιάξει τα πρόχειρα οχυρώματά του, δηλαδή τα «ταμπούρια του» και με αφορμή αυτό ολόκληρη η περιοχή θα ονομαστεί έτσι, κρατώντας μέχρι σήμερα αυτή την προσωνυμία.

 Έδωσε διαταγή σε 150 ή 250 άνδρες να οχυρώσουν ένα περιτοιχισμένο μετόχι που δέσποζε στην περιοχή, γιατί ήταν βέβαιος ότι εκεί θα δινόταν η καθοριστική μάχη. Ο χώρος που είχε υψώσει τα ταμπούρια του ο Καραϊσκάκης ήταν γύρω από το λόφο του Αϊ-Γιώργη, το δε πηγάδι που βρίσκεται απέναντι από το άλλοτε εργοστάσιο του Σταυριανού χρησίμεψε για να παίρνουν νερό τα παλικάρια του.

Ο Κιουταχής έσπευσε στην περιοχή, αρχικά με 800 στρατιώτες. Η πρώτη του επίθεση ήταν καθαρά αναγνωριστική και αποκρούστηκε εύκολα από τους Έλληνες. Στη συνέχεια έστησε τα κανόνια του σε λόφο απέναντι από το μετόχι, στο νότιο ύψωμα του Κορυδαλλού. 

Στις 4 Μαρτίου ο Κιουταχής με δύναμη 4.000 πεζών και 2.000 ιππέων, επιτέθηκε εκ νέου εναντίον των Ελλήνων. Αρχικά επιτέθηκε με τα κανόνια του στο μετόχι, οι υπερασπιστές του οποίου προέβαλαν ισχυρή αντίσταση, αν και οι τοίχοι κατέρρεαν. Το μεσημέρι οι Τούρκοι ετοιμάστηκαν για την τελική έφοδο. Βλέποντας ο Καραϊσκάκης ότι οι άνδρες του βρίσκονταν σε δυσμενή θέση, προχώρησε σε αντιπερισπασμό. Ο Κιουταχής χώρισε στα δύο το στρατό του και, στρέφοντας το μεγαλύτερο μέρος κατά του μετοχιού, έστειλε το άλλο τμήμα εναντίον του Καραϊσκάκη. Η ηρωική αντίσταση των υπερασπιστών του μετοχιού ήταν καθοριστική για την έκβαση της μάχης. Οι Τούρκοι καθηλώθηκαν και λίγο αργότερα αναγκάστηκαν να τραπούν σε φυγή. Αλλά και η υπερασπιστική γραμμή του Καραϊσκάκη έφερε αντίστοιχο αποτέλεσμα. Το ιππικό του Χατζημιχάλη παρέσυρε τους εχθρούς σε μια «χωσιά» και τους προξένησε βαρύτατες απώλειες. Λίγο αργότερα ο ελληνικός στρατός ενισχύθηκε με άνδρες του στρατοπέδου της Καστέλας, ολοκληρώνοντας έτσι την ήττα του Κιουταχή. Οι απώλειες των Τούρκων ήταν μεγάλες -300 νεκροί και 500 τραυματίες- ενώ οι Έλληνες είχαν μόνο τρεις νεκρούς και 25 τραυματίες. Η μεγάλη νίκη δημιούργησε κλίμα ευφορίας στο στρατόπεδο των Ελλήνων και αναπτέρωσε το ηθικό τους.

Η προτομή του Γ. Καραϊσκάκη

Προς τιμή του έργο του στα Ταμπούρια υπάρχει μια προτομή του, που σήμερα είναι  κρυμμένη  μέσα στην αστική βλάστηση , τοποθετημένη σε σημείο δύσκολο  για τους πεζούς να πάνε κι να το δουν. Η προτομή αύτη έχει αμεληθεί από τον δήμο κι τα διάφορα περιπετειώδη  ( δεκαοκτούρες , περιστέρια ) την εκμεταλλεύονται ως φώλια.

 

Πληροφορίες για τον γλύπτη

 

O Γιώργος Ζογγολόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1903. Σπούδασε γλυπτική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών  με δάσκαλο τον Θ. Θωμόπουλο (1924 - 1930).

Το διάστημα 1926-1927 εργάστηκε στη Διεύθυνση Αναστηλώσεως Αρχαίων και Βυζαντινών Μνημείων του Υπουργείου Παιδείας.

Εκτός από τη γλυπτική έχει ασχοληθεί με τη ζωγραφική και την αρχιτεκτονική. Από το 1930 έως το 1938 εργάστηκε στο Αρχιτεκτονικό Τμήμα του Υπουργείου Παιδείας και στην περίοδο αυτή μελέτησε και έκτισε σχολικά συγκροτήματα και εκκλησίες.

Από το 1933 έως και το 1944 ήταν καθηγητής σχεδίου στη Σιβιτανίδειο Σχολή Τεχνών και Επαγγελμάτων.

Το 1937 ταξιδεύει στο Παρίσι. Εκεί γνωρίζει και μελετά το έργο του Ch. Despiau. Μελετά έργα ρωμανικής, γοτθικής και σύγχρονης γλυπτικής.

Την περίοδο εκείνη γνωρίζει και στην συνέχεια παντρεύεται (1936) την ζωγράφο Ελένη Πασχαλίδου, μαθήτρια του Παρθένη. Το έτος 1946, διατέλεσε Αντιπρόεδρος του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου και Πρόεδρος των Γλυπτών.

Τα χρόνια 1949-1950, με υποτροφία της γαλλικής κυβέρνησης, εργάστηκε στο ατελιέ του γλύπτη Marcel Gimond στο Παρίσι.

Το 1952-1954 με υποτροφία του Ελληνικού Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών, (ΙΚΥ) πηγαίνει μαζί με την Ελένη στην Ιταλία όπου μελέτησε τις τεχνικές της χαλκοχυτικής (Fonderia Nicci, Ρώμη και Fonderia Domeniccini, Pistoia).Στην Φλωρεντία και την Πάντοβα μελετά τη γλυπτική της Αναγέννησης. Μελέτησε επίσης το έργο των Michelangelo, Pisano, Donatello, Manzoni, Manzu, Marini, Pomodoro, καθώς και την ετρουσκική τέχνη.

Υπήρξε μέλος της εξεταστικής επιτροπής διαγωνισμού του ΙΚΥ για την αποστολή υποτρόφων γλυπτικής στο εξωτερικό (1957-58-59).

Από το 1953 υπήρξε μέλος της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Πολιτισμού - Société Européenne de Culture και το διάστημα 1960-1988, μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου –Biennale  Βενετίας.

Το 1975 συμμετείχε στην 20η Διεθνή Συνάντηση της Γενεύης.

Το 1980  συμμετείχε  στη Β’ Διεθνή Εικαστική Συνάντηση στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών.

Ήταν ενεργό μέλος καλλιτεχνικών ομάδων, όπως η Oμάδα Τέχνης, η Ένωσις Eλεύθεροι Kαλλιτέχναι, ο Σύνδεσμος Eλλήνων Kαλλιτεχνών, η Oμάδα Στάθμη, η Oμάδα Tομή, η Ομάδα για την επικοινωνία και εκπαίδευση στην τέχνη, συμμετέχοντας σε εκθέσεις και συναντήσεις των ομάδων αυτών.

Δεκάδες έργα του ανήκουν σε ιδιωτικές συλλογές και Ιδρύματα ενώ πολλά βρίσκονται εγκατεστημένα σε δημόσιους χώρους και πλατείες στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο.

Εκπροσώπησε την Ελλάδα στην Biennale της Bενετίας (1940, 1956, 1964,1991,1993,1995,1997), στη Biennale του Καΐρου (1946) και στην Biennale του Sao Paulo (1957).

Συμμετείχε σε όλες τις Πανελλήνιες εκθέσεις εκτός από την περίοδο της δικτατορίας 1967-1974.

Τον Φεβρουάριο του 2004 σύστησε το κοινωφελές «Ίδρυμα Γεωργίου Ζογγολόπουλου» με έδρα την κατοικία του που ήταν και το  εργαστήριό  του. Πέθανε τον Μάιο του ίδιου έτους σε ηλικία 102 ετών.

Η  προτομή του Θεμιστοκλή

Ο Θεμιστοκλής του Νεοκλέους ο Φρεάριος ήταν αρχαίος Έλληνας πολιτικός και στρατηγός. Υπήρξε αρχηγός της δημοκρατικής παράταξης στην κλασική Αθήνα, έλαβε μέρος στη Μάχη του Μαραθώνα το 490 π.Χ. και στη Ναυμαχία του Αρτεμισίου το 480 π.Χ.. Έμεινε όμως γνωστός ως ο θεμελιωτής της ναυτικής δύναμης της Αθήνας και ως ο κυριότερος συντελεστής της αποφασιστικής νίκης των Ελλήνων εναντίον των Περσών στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας στις 22 Σεπτεμβρίου του 480 π.Χ., που σηματοδότησε την αρχή του τέλους της περσικής παρουσίας στη Μεσόγειο.

Ο Θεμιστοκλής πιθανολογείται ότι γεννήθηκε το 527 π.Χ. (κατά άλλη εκδοχή το 524 π. Χ . ). Ο πατέρας του ονομαζόταν Νεοκλής από την οικογένεια των Λυκομηδών και, σύμφωνα με τον Πλούταρχο, δεν τραβούσε ιδιαίτερα την προσοχή. Η ταυτότητα της μητέρας του είναι πιο ασαφής. Κατά μία εκδοχή ήταν θρακικής καταγωγής και λεγόταν Αβρότονον και κατά άλλη εκδοχή λεγόταν Ευτέρπη και ήταν καρικής καταγωγής και συγκεκριμένα από την Αλικαρνασσό. Λίγα πράγματα είναι γνωστά για τα πρώτα χρόνια του Θεμιστοκλή. Μερικοί συγγραφείς αναφέρουν ότι ήταν απείθαρχος ως παιδί και γι' αυτό αποκηρύχτηκε από τον πατέρα του. Ο Πλούταρχος, όμως, θεωρεί ότι αυτό είναι ψευδές. Ο Θεμιστοκλής παντρεύτηκε την Αρχίππη, κόρη του Λύσανδρου από την Αλωπεκή. 

 

Πληροφορίες για το γλυπτό

   Η προτομή βρισκόταν αρχικά στο λιμάνι του Πειραιά , στην τότε πλατεία Θεμιστοκλέους  [τετράγωνο που σχημάτιζαν οι οδοί Μιαούλη (Εθνικής Αντιστάσεως), Ομήρου (Μακράς Στοάς), Ιπποκράτους και Πλούτωνος (Ακτή Ποσειδώνος)]. Μέσα στην πλατεία σε μια συστάδα δένδρων, πάνω σ’ ένα βάθρο ανέβαινε ψηλά μια κολόνα που στην κορυφή της στέκονταν η προτομή του μεγάλου εμπνευστή της πειραϊκής δόξας Θεμιστοκλή να κοιτάζει προς τη θάλασσα. Την πλατεία δυστυχώς αποπειράθηκε αρχικά να εκποιήσει λόγω οικονομικών δυσχερειών ο δήμαρχος Αναστάσιος Παναγιωτόπουλος. Η πρόοδος, η οποία δεν σέβεται τίποτε, στέρησε στον Πειραιά το μνημείου του. Η προτομή έμεινε στο Δημαρχείο του Πειραιά  χωρίς την μεγάλη του στήλη .

   Σήμερα  το  μαρμάρινο κεφάλι βρίσκεται ακόμα όρθιο , αναμεσα σε τσιμεντένιες πολυκατοικίες, στο Ε΄ Δημοτικό Διαμέρισμα, στο «περιβολάκι» μεταξύ των οδών Δημητρακοπούλου - Δογάνη - Μαυρομιχάλη και Σπάρτης, στο μέσον του περίπου και εντός της παιδικής χαράς . Εκεί, σε σημείο στρωμένο με πλάκες υψώνεται η ίδια μονολιθική στήλη με την υπερφυσική κεφαλή που φοράει περικεφαλαία και που ο Δραγάτσης είχε παρομοιάσει με «πεπιεσμένην κολοκύνθην». Είναι πιθανόν το γυμναστήριο να ονομάστηκε έτσι εξαιτίας της παράλληλης τοποθέτησης της προτομής την ίδια χρονική περίοδο.

Δυστυχώς δεν αναφέρεται το όνομα του γλύπτη .

 

Ο Αξιώτης Σόφρονης και ο Πασάλης Βενιζέλος ήταν ελασιτές, δηλαδή είχαν πάρει μέρος στον Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό. Ο Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (ΕΛΑΣ) ήταν το στρατιωτικό σκέλος του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ). Ιδρύθηκε στις 16 Φεβρουαρίου του 1942, μετά από απόφαση της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής του ΕΑΜ. Ο ΕΛΑΣ ήταν εθελοντικός αντάρτικος στρατός με τριμελή διοίκηση : τον καπετάνιο, τον στρατιωτικό και τον πολιτικό. Αρχηγός των ανταρτών ήταν ο Καπετάνιος, ο οποίος αναλάμβανε επίσης τις επαφές με τον πληθυσμό, την επιμελητεία και τη στρατολογία. Αρμόδιος για το σχεδιασμό και τη διεξαγωγή των στρατιωτικών επιχειρήσεων ήταν ο στρατιωτικός. Ο αντιπρόσωπος του ΕΑΜ ήταν ο πολιτικός, ο οποίος ήταν επιφορτισμένος με την τήρηση και τη διάδοση των σκοπών της οργάνωσης στους αντάρτες και στον πληθυσμό του χώρου δράσης. Τη διοίκηση του ΕΛΑΣ ασκούσε η Κεντρική Επιτροπή του ΕΑΜ ως τη συγκρότηση Γενικού Στρατηγείου με διοίκηση από τον Στέφανο Σαράφη ως στρατιωτικό αρχηγό, τον Άρη Βελουχιώτη ως αρχηγό των ανταρτών και τον Αντρέα Τζήμα ως πολιτικό καθοδηγητή. Πρόεδρος του ΕΛΑΣ ήταν ο στρατηγός Νεόκοσμος Γρηγοριάδης. Ένας από τους σημαντικότερους ηγέτες του ΕΛΑΣ, ήταν ο Άρης Βελουχιώτης, ιδεολόγος κομμουνιστής, ο οποίος μαζί με την ομάδα του ήταν ο πρώτος που ανέλαβε δράση από στελέχη του ΚΚΕ στη Θεσσαλία και στη Μακεδονία. Σύντομα ο Άρης Βελουχιώτης έγινε αρχικαπετάνιος της μεγαλύτερης αντιστασιακής οργάνωσης στην Ελλάδα στα χρόνια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου.

Παράλληλα και σε άμεση συνεργασία με τον ΕΛΑΣ των ορεινών περιοχών δρούσε η ναυτική δύναμη ΕΛΑΝ (Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Ναυτικό). Προς το τέλος της κατοχής, ο ΕΛΑΣ συγκρότησε την Εθνική Πολιτοφυλακή (ΕΠ). Σύμφωνα με πληροφορίες που δίνει ο στρατηγός Σαράφης στο βιβλίο του Ο ΕΛΑΣ, οι ένοπλες δυνάμεις αριθμούσαν το καλοκαίρι του 1943 γύρω στους 10.000 άντρες ενώ τον Σεπτέμβριο του 1944 η συνολική δύναμη του ΕΛΑΣ ήταν 48.940 αξιωματικοί και οπλίτες.

Έλλειψη γλυπτών

Στο δημόσιο χώρο του Κερατσινίου

   Κατά την αναζήτηση μας παρατηρήσαμε πως στο δημόσιο χώρο της περιοχής του Κερατσίνιου υπάρχει έλλειψη γλυπτών αλλά κι πληροφοριών πάνω σε αυτά. Ακόμα, κάποια από τα γλυπτά βρίσκονται σε άσχημη κατάσταση κυρίως από ανθρώπινους παράγοντες . Αρκετοί άνθρωποι , όχι μονό δεν τα σέβονται , αλλά κι δε φροντίζουν για την διατήρηση τους . Εντοπίσαμε, ότι  σε διάφορα γλυπτά  όπως παραδείγματος χάρη του Ανδρέα Κάλβου  κι του Γεωργίου Καραϊσκάκη υπάρχουν  διάφορες ζωγραφιές οι οποίες χαλάνε την αισθητική του γλυπτού κι ακαθαρσίες ζωών για τις οποίους καμία δημόσια υπηρεσία καθαρισμού δεν έχει  επιληφθεί επί του θέματος . Γιατί άραγε η δημόσια διοίκηση δεν επιμελείται για τα γλυπτά   αυτά που κοσμούν την περιοχή μας κι τα αφήνει μέρα με τη μέρα να καταστρέφονται; Δεν θα έπρεπε να υπήρχε κάποιος αρμόδιος  ο όποιος να μερίμνα για τη φροντίδα ;

  Ένα επιπλέον πρόβλημα που παρατηρήσαμε  κατά την εξερεύνηση μας είναι πως  το πλήθος των γλυπτών που υπάρχει στην περιοχή μας είναι  ελλιπές . Στην καθημερινή μας ζωή μαθαίνουμε για πρόσωπα που συνέβαλαν καθοριστικά στην εξέλιξη της ιστορίας μας , όμως δυστυχώς δεν υπάρχει καμία αναφορά σε αυτούς σε καμία γωνία της περιοχής μας. Ως αποτέλεσμα αυτούς οι πολίτες μένουν στο σκοτάδι κι δεν έχουν την ευκαιρία να  συλλέξουν πληροφορίες  για το παρελθόν τους. Επίσης το πληροφοριακό υλικό σε ορισμένα γλυπτά όπως του Βασίλη Μανωλόπουλου το όποιο είναι τοποθετημένο στο στάδιο του Θεμιστόκλειου είναι περιορισμένο , ενώ σε κάποια αλλά αγάλματα δεν υπάρχει καθόλου.

  Συνοψίζοντας καταλάβαμε ότι η δημόσια διοίκηση δεν αναλαμβάνει δράση για τα προβλήματα τα οποία αναφέραμε πιο πάνω .