Τα γλυπτά στο Πασαλιμάνι.

Πληροφορίες για τα μνημεία του Πειραιά (Πασαλιμάνι)

 Τα γλυπτά σε εκείνη την περιοχή είναι τέσσερα και είναι τα εξής:

1.   Άγαλμα της μητέρας[1959]:Το άγαλμα αυτό λαξευμένο από τον Γλύπτη Γιάννη Παππά (1913 - 2005) και αφιερωμένο στην μητέρα,παρέμεινε τότε στο ατελιέ του καλλιτέχνη στου Ζωγράφου,σε αναμονή απόφασης της Δημοτικής Αρχής Πειραιά για το σημείο της  τοποθέτησής του(λεωφόρου Βασιλείως Γεωργίου Β’).Αξίζει να σημειωθεί πως δεν υπήρχε επιγραφή για το άγαλμα,ούτε το όνομα του γλύπτη.   
      
   Γιατί στο σημείο εκείνο;Αποφασίστηκε να τοποθετηθεί στο προαναφερόμενο σημείο, ως ένδειξη τιμής και σεβασμού προς την κυρία Αικατερίνη (Κατίνα) Ορφανού, αφού στην περιοχή της Ευαγγελίστριας είχε αναπτύξει το φιλανθρωπικό της έργο, η εμπνευσμένη αυτή Πειραιώτισσα όπως θα δούμε πιο κάτω. Η Ορφανού αποφάσισε να τιμηθεί η "Μητέρα" και στον Πειραιά (τρία χρόνια πριν το 1956, αποκαλυπτήρια ενός παρόμοιου αγάλματος, αφιερωμένο στην Μητέρα, είχαν γίνει στον Ασπρόπυργο).  Και η ωραία αυτή πρωτοβουλία, φυσικά δεν θα είχε υλοποιηθεί ποτέ χωρίς την συμβολή της κυρίας Αικατερίνης Ορφανού και της Ένωσης Ελληνίδων Πειραιώς "Πρόοδος". 

•  Γιάννης Παππάς:Σήμερα το εργαστήριο του γλύπτη Γιάννη Παππά στου Ζωγράφου λειτουργεί ως μέρος του Μουσείου Μπενάκη, προσφορά από τον γιο του γλύπτη, Αλέκο Παππά. Ο Γιάννης Παππάς ήταν ο δημιουργός των περισσότερων γλυπτών που βρίσκονται διάσπαρτα σε όλη την Ελλάδα. Μεταξύ αυτών ο ανδριάντας του Ελευθερίου Βενιζέλου στον προαύλιο χώρο της Βουλής, του Οδυσσέα Ελύτη στο Κολωνάκι, των Στρατηγού Μακρυγιάννη, Χαρίλαου Τρικούπη, Δημητρίου Υψηλάντη και ο κατάλογος ατελείωτος. Χαρακτηριστικό είναι ότι το έργο του "Άγαλμα της Μητέρας" στον Πειραιά δεν αναφέρεται σχεδόν πουθενά...
•  Αικατερίνη Ορφανού: Όλη της η ζωή χαρακτηρίστηκε από προσφορά προς την πόλη που αγάπησε. Η δράση της ξεκινά το 1942 όταν ως εντεταλμένη της Ενορίας του Ιερού Ναού Ευαγγελίστριας Πειραιά, για την περίθαλψη αγνοουμένων, απόρων, κρατουμένων, εκτελεσθέντων κ.λ.π., Πρόεδρος της Εστίας της Ενορίας για τα συσσίτια της προσχολικής ηλικίας, Βρεφικού Σταθμού και Προστασίας της Μητρότητας.

   Πλατεία Αλεξάνδρας: Κατά το  έτος 1873,το οικοδομικό τετράγωνο του υαλουργείου των Τσίλλερ και Οριγώνη εντάσσεται στο Σχέδιο Πόλεως,όπως πιστοποιείται και από το παρακάτω απόσπασματου του σχεδίου Πόλεως(Σεπτεμβρίος του 1873).

·        Οικοδομική Δραστηριότητα:Το 1875 η οικοδομική δραστηριότητα της περιοχής εντείνεται με πρωτεργάτη τον αρχιτέκτονα Ερνέστο Τσίλλερ,ο οποίος κατασκευάζει μια σειρά από παραθαλάσσιες επαύλεις με σκοπό την εκμετάλλευσή τους.Κατά τε έτη του 1886-1890 εκετελούνται τμηματικά οι εργασίες της κατασκευής του τείχους αντιστήριξης της παραλιακής λεωφόρου,απο το Πασαλιμάνι μεχρι και το νέο Φάληρο.Αυτό το τείχος αντιστήριξη,ειναι η κατασκευή που συναντάμε,μέχρι τις ημέρες μας να “περιβάλει”όλον τον φυσικό κόλπο της Ζέας,απο το ύψος του Ναυτικού Νοσοκομείο Πειραιώς μεχρι και την πλατεία Αλεξάνδρας,αλλά και κατά μήκος της ακτής Ναυάρχου Κουντουριώτη και της λεωγόρου Βασιλέως Παύλου με κατεύθυνση προς το νέο Φάληρο.

·        1892-1899:Το 1892 ξεκινά η ισοπέδωση και η επίστρωση του χώρου της πλατείας,η οποία θα ονομαστεί επισήμως πλατεία βασιλόπαιδος Αλεξανδρός λόγου του ατυχούς γεγονότος του θανάτου της πριγκίπισσας Αλεξάνδρας,κόρης του βασιλέα Γεωργίου Α’,σε ηλικία 21 ετών το 1891.Το 1899 απεβίωσε ξαφνικά δυο μέρες μετά την γέννηση του δεύτερου υιού της.Για τους ίδιους λόγους εθνικού πένθους που δόθηκε το όνομα της πριγκίπισσας Αλεξάνδρος στην πλατεία του Πειραιά μετανομάστηκε και μια κεντρική λεωφόρος της Αθήνας,η σημερινή λεωφόρος Αλεξάνδρος.

2.Πυρσός .Επί της πλατείας Αλεξάνδρας έχει τοποθετηθεί ένα μάλλον ακαλαίσθητο και ογκώδες γλυπτό το οποίο αναπαριστά έναν Ολυμπιακό Πυρσό.

3.   Παλαιών Πατρών Γερμανός:Οι μοναδικές πληροφορίες που μπορούμε να αντλήσουμε είναι από το μνημείο του στον Πειραιά,είναι ένα άγαλμα που μας θυμίζει εκείνο το πρόσωπο.

4.   Μνημείο Πέσοντων Εργατών:Άλλο ενα μνημείο το οποίο δεν μας δίνονται οι πληρόφοριες για το γλύπτη ή για την δουλεία που έκανε,το μόνο που αντλούμε ειναι οτι αποκαλείται ως μνημείο φάντασμα ή ως το αόρατο μνημείο γιατί δεν παίρνει την ίδια προσοχή σε σχέση με τα άλλα μνημεία.Μας θυμίζει τον θάνατο των εργατών που συνέβη σε μια διαδήλωση,σε εκείνη την περιοχή.Πιο συγκεκριμένα,το συμβάν έγινε  ως εξής:

 Ένας νόμος του 1920 "περί καταγγελίας της σύμβασης εργασίας" αρχίζει να λειτουργεί, στέλνοντας τους εργαζόμενους σπίτι τους αν αυτοί δεν δεχθούν τις μειώσεις μισθών. Ο νόμος αυτός είναι πολύ σκληρός.Απολύσεις χωρίς καμία προειδοποιήση.Η Μικρασιατική καταστροφή του '22 ήταν πολύ πρόσφατη. Εκατοντάδες χιλιάδες εξαθλιωμένων ανθρώπων, περιφέρονταν στους δρόμους των πόλεων ψάχνοντας απεγνωσμένα για μια εργασία. Οποιαδήποτε εργασία κι αν ήταν αυτή, αρκεί να τους εξασφάλιζε τα απαραίτητα για να ζήσουν. Κι όταν η προσφορά εργασίας είναι μεγάλη και η ζήτηση εργατικού δυναμικού μικρή έχουμε την πτώση των ημερομισθίων. Μια πτώση που όταν κεφάλαιο και κράτος αποφασίσουν είναι πολύ εύκολο να την δικαιολογήσουν.Και μετά από αυτό τον νόμο,η αντίδραση του λαού ήταν αναπόφεκτη.Απεργία από τους σιδηροδρομικούς υπαλλήλους, σταματά η λειτουργία του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου, ακολουθούν τα τραμ, λεωφορεία, πληρώματα, εργάτες λιμανιού, εργαζόμενοι σε κάθε είδους εργοστάσιο....το κράτος προσπαθούσε με κάθε τρόπο να σταματήσει αυτή την αντίσταση.Ήταν 23 Αυγούστου όταν έγινε η συγκέντρωση στο Πασαλιμάνι,και συγκεκριμένα,στην πλατεία Κανάρη.Η συγκέντρωση,θα μετατρεπόταν σε πορεία που θα έφτανε στο δημοτικό θέατρο,και θα κατέληγε στο Εργατικό Κέντρο του Πειραιά.Ωστόσο,η κυβέρνηση,χωρίς κάποιο συγκεκριμένο λόγο,δίνει εντολή βίαιας διάλυσης της διαδήλωσης.Το αποτέλεσμα ήταν οδυνηρό. 11 νεκροί, 100 τραυματίες και 500 συλληφθέντες. Το κράτος έλεγε πως ο <<λόγος>> ήταν που η πορεία θα κινόταν προς το δημοτικό θέατρο,κοντά στο φρουραρχείο.O τότε πρωθυπουργός,είχε δηλώσει πως "Το βέβαιον είναι ότι οι εργάται άρχισαν να πυροβολούν πρώτοι κατά του ουρανού. Ο στρατός ήταν τόσο μετριοπαθής εις τους απεργούς που αυτοί επέτυχαν να αφοπλίσουν και μια περίπολο".

Και έτσι,μετά απ'αυτό το συμβάν,δημιουργήθηκε το μνημείο,προς τιμήν των πεσόντων εργατών!

Φωτογραφίες απο όλα τα μνημεία στο Πασαλιμάνι:

1.   Άγαλμα της μητέρας

2.   Πλατεία Αλεξάνδρας

3.   Μνημείο των Πέσοντων Εργατών

4.   Παλαιών Πατρών Γερμανός