«ΤΑ ΓΛΥΠΤΑ ΣΤΗ ΠΛΑΤΕΙΑ ΤΕΡΨΙΘΕΟΣ»

                            

 «ΤΑ ΓΛΥΠΤΑ ΣΤΗ ΠΛΑΤΕΙΑ ΤΕΡΨΙΘΕΑΣ»

Ηρώ Κωνσταντοπούλου και Παναγιώτης Βλαχάκος

Ομάδα: Δόντι Αλεξάνδρα ,Γκάτσε Εσμεράλντα ,Δημητρίου Κωνσταντίνος ,Βογιατζή Μαριάννα

Ηρώ Κωνσταντοπούλου

Το μικρό αυτό κορίτσι, που έδωσε στους διώκτες της μαθήματα ελευθερίας, θάρρους, αξιοπρέπειας και αυταπάρνησης, ήταν μόλις 17 χρονών όταν την έστησαν στον τοίχο. Η Ηρώ Κωνσταντοπούλου γεννήθηκε στις 16 Ιουλίου 1927 στην Αθήνα από Σπαρτιάτες γονείς. Η ίδια γεννήθηκε κι έζησε στην Αθήνα. Ήταν μαθήτρια Γυμνασίου και οργανωμένη στην ΕΠΟΝ, όπου είχε αναπτύξει έντονη απελευθερωτική δράση, παρά το νεαρό της ηλικίας της. Ενα κορίτσι από ευκατάστατη οικογένεια, που μιλούσε τέσσερις γλώσσες. Τα νιάτα, το πάθος, η ορμή την έκαναν να δοθεί ολόψυχα στον αγώνα για τη λευτεριά της πατρίδας. Η μικρή Ηρώ, που κάτω από την μπλε ποδιά της έκρυβε από προκηρύξεις μέχρι όπλα, ήταν ένα απ’ τα πιο μαχητικά μέλη της ΕΠΟΝ. Πρώτη στον αγώνα, πρώτη στα μαθήματα, πρώτη σ’ όλες τις εκδηλώσεις εναντίον των κατακτητών. Αφισοκολλήσεις, συνθήματα στους τοίχους, μεταφορά προκηρύξεων και παράνομου υλικού. Προκαλούσε τους Γερμανούς ακόμα και μπροστά στα μάτια τους. Ενα περίεργο παιχνίδι με τον θάνατο ήταν η ζωή της. Δεν γνώριζε τη λέξη κίνδυνος ή μπορεί το πάθος της σ’ αυτό που τόσο δυνατά πίστευε να την εμπόδιζε να δει τον οποιοδήποτε κίνδυνο. Όταν τη βασάνιζαν οι χιτλερικοί στην οδό Μέρλιν, όπου βρισκόταν το αρχηγείο της Κομαντατούρ, αναφέρεται ότι τους "μαστίγωνε" στη γλώσσα τους.

Μαθήτρια ακόμη του Γυμνασίου οργανώθηκε στην ΕΠΟΝ και ανέπτυξε αντιστασιακή δράση κατά των δυνάμεως Κατοχής. Στις αρχές Ιουλίου του 1944, μία ομάδα των Ταγμάτων Ασφαλείας εισέβαλε στο σπίτι της οικογένειάς της στην οδό Βεΐκου 57 στο Κουκάκι και τη συνέβαλαν, αφού πρώτα τη βασάνισαν. Οι γονείς της, χρησιμοποιώντας τις γνωριμίες τους, κατόρθωσαν να την απελευθερώσουν. Αλλά μόνο προσωρινά... Τα Ες-Ες τη συνέλαβαν για δεύτερη φορά στις 31 Ιουλίου, ύστερα από ένα σαμποτάζ σε τρένο που μετέφερε πυρομαχικά για λογαριασμό των δυνάμεων κατοχής. Την έκλεισαν στα κρατητήρια της «Κομαντατούρ» στη οδό Μέρλιν και τη βασάνισαν για τρεις εβδομάδες, προκειμένου να μαρτυρήσει τους συντρόφους  της στην οργάνωση. Αλλά ούτε τα βασανιστήρια, ούτε οι δελεαστικές προτάσεις που τις έκαναν απέδωσαν και τελικά την οδήγησαν στην πτέρυγα μελλοθανάτων του στρατοπέδου Χαϊδαρίου.

Στις 5 Σεπτεμβρίου 1944 οδηγήθηκε μαζί με άλλους 49 κρατουμένους στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής και εκτελέστηκε με 17 σφαίρες - όσα τα χρόνια της - για «παραδειγματισμό», όπως είπαν οι χιτλερικοί. Η Ηρώ έπεσε για τη λευτεριά της πατρίδας, 37 μέρες προτού απελευθερωθεί η Ελλάδα.

                                                                                                                                 Φωτεινό παράδειγμα

Ξημερώματα της 5ης Σεπτέμβρη, μπήκε ο φρουρός φωνάζοντας «Ηρώ Κωνσταντοπούλου». «Εγώ είμαι» είπε περήφανα. «Έρχομαι». Η Λέλα Καραγιάννη, που επίσης κρατούνταν εκεί, την πλησίασε και της είπε: «Μπράβο, Ηρώ μου. Έτσι πεθαίνουν οι Ελληνίδες» κι έσκυψε και τη φίλησε για τελευταία φορά.

Οδηγήθηκε μαζί με 49 άλλους στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Εκτελέστηκε με 17 σφαίρες όσο και τα χρόνια της «προς παραδειγματισμό», όπως είπαν οι SS. «Υπομονή κι υπομονή, καρτέρι και καρτέρι, και τούτος ο Σεπτέμβρης τη Λευτεριά θα φέρει». Ήταν οι τελευταίοι στίχοι που έγραψε λίγο πριν την πάρουν για εκτέλεση. Η Ηρώ Κωνσταντοπούλου όχι μόνο δεν λύγισε από τα βασανιστήρια αλλά με την κοφτερή της γλώσσα χτυπούσε Γερμανούς και συνεργάτες, με τα άψογα Γερμανικά που γνώριζε.

¨Ηταν τόσο ατρόμητη (εδώ πραγματικά ταιριάζει η λέξη), που ενώ βρισκόταν κρατούμενη στο Χαιδάρι, κατόρθωσε να αποκόψει τα ηλεκτρικά σύρματα και να βυθίσει στο σκοτάδι το στρατόπεδο των SS!

Χαρακτηριστικό είναι ότι όταν ρώτησαν ένα Γερμανό στρατηγό «γιατί τη σκοτώσατε; Ηταν μόλις 17 χρονών…» εκείνος απάντησε: «Γιατί τέτοιοι άνθρωποι είναι επικίνδυνοι για εμάς».

Εκείνη την μέρα εκτελέστηκε και η 16χρονη Αθηνά Χατζηεσθήρ. Είχαν προηγηθεί στις 17 Αυγούστου οι εκτελέσεις των 17χρονων κοριτσιών Διαμαντώς Κουμπάκη και Αθηνάς Μαύρου, οργανωμένες στην ΕΠΟΝ και οι δύο.

Στις 25  Ιουνίου της ίδιας χρονιάς,  Γερμανικό πολυβόλο είχε γαζώσει την 16χρονη ΕΠΟΝίτισσα Ελένη Παπαγεωργίου.

                                                                                                                     Ο φόρος τιμής

Το  κορίτσι αυτό και η ορμή της που την έκαναν να δοθεί στον αγώνα για τη λευτεριά της πατρίδας και που έδειξε αυταπάρνηση, θάρρος και αξιοπρέπεια στους γερμανούς εκτελεστές της αποτυπώθηκε ως ένδειξη τιμής της ένα άγαλμα στη πλατεία Τερψιθέος στον Πειραιά. Η μορφή του υποδεικνύει ένα κορίτσι με κοτσίδες ,το οποίο προτάσσει το στήθος του ανοίγοντας το ντεκολτέ με τα δυο χεριά του . Δίπλα από το πόδι της παρατηρούμε ένα αρκουδάκι .Το επιπρόσθετο στοιχείο αυτό αποτυπώνει τι ταίριαζε σε ένα παιδί τέτοιας ηλικίας.

                                               Στο πληροφοριακό υλικό του αναγράφεται

Πεθαίνω τώρα που χαράζει

η λευτεριά όμως κάνω χαλάλι

τα νιάτα μου για την Ελλάδα

Ετών 17 Επονίτισσα

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

Στις 5 – 09 – 1944

Στην Καισαριανή

Γλυπτής του αγάλματος της θεωρείται ο ελληνικής καταγωγής  Νικόλαος Παυλόπουλος ή Νικόλας. Είναι ένας έμπειρος καλλιτέχνης με αυστηρές σπουδές και καλλιτεχνικό οικογενειακό περιβάλλον. Διάφορα έργα του τιμήθηκαν σε δημόσιο χώρο ή  σε εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό αλλά και μετά το θάνατο του με τη δημιουργία του Δημοτικού Μουσείου γλύπτη Νικόλα στη γενέτειρα του όπου φυλάσσονται τα καλυτέρα εκθέματα του. 

                                     

 

         Παναγιώτης Βλαχάκος   

Ο Παναγιώτης Βλαχάκος ήταν αξιωματικός του ελληνικού πολεμικού ναυτικού που έχασε τη ζωή του τον Γενάρη του 1996 κατά τη διάρκεια της κρίσης στα Ίμια εκτελώντας διατεταγμένη αποστολή αναγνωρίσεως. Μαζί με τον Παναγιώτη Βλαχάκο έχασαν τη ζωή τους και οι Χ. Καραθανάσης και Έ. Γιαλοψός.

Στις 31 Ιανουαρίου και ώρα 01:40 Τουρκικές ειδικές δυνάμεις αποβιβάζονται στη Μικρή Ίμια. Στις 05:30 της ίδιας μέρας ελικόπτερο του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, που απονηώθηκε από τη φρεγάτα Ναυαρίνο για να διαπιστώσει την παρουσία των Τούρκων στη βραχονησίδα κατέπεσε κατά την επιστροφή του στη φρεγάτα και τα τρία μέλη του πληρώματος, ο υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και ο αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός, σκοτώθηκαν. 

Σχετικά με τις αιτίες πτώσης του ελικοπτέρου έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις. Η επίσημη θέση του Πολεμικού Ναυτικού είναι ότι το ελικόπτερο κατέπεσε λόγω κακοκαιρίας και απώλειας προσανατολισμού του πιλότου (Vertigo). Την θέση αυτή υποστήριξε πρόσφατα ο πρώην αρχηγός ΓΕΝ ναύαρχος Αντώνης Αντωνιάδης, αναφέροντας μάλιστα πως η τουρκική φρεγάτα Γιαβούζ προσφέρθηκε να βοηθήσει, αλλά πήρε άμεσα από τους πιλότους του ελικοπτέρου αρνητική απάντηση. Ωστόσο, υπάρχει διαδεδομένη στην Ελλάδα η άποψη ότι το ελικόπτερο καταρρίφθηκε είτε από το Τουρκικό Ναυτικό είτε από τους τούρκους καταδρομείς που υπήρχαν πάνω στο νησί, και ότι η αληθινή αιτία της πτώσης αποκρύφτηκε προκειμένου να λήξει η κρίση και να μην οδηγηθούν οι δύο χώρες σε γενικευμένη σύρραξη ή ακόμα και σε πόλεμο

                                                                                    

                                                                               

                              

                                                                                                         Φόρος τιμής

ΤΟ ΑΓΑΛΜΑ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΒΛΑΧΑΚΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ

ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΤΕΡΨΙΘΕΑΣ . ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΑΓΑΛΜΑ ΠΟΥ ΑΠΟΔΙΔΕΙ ΦΟΡΟ ΤΙΜΗΣ

ΣΤΟΝ  ΑΝΤΙΠΛΟΙΑΡΧΟ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΙΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΠΟΥ ΕΠΕΣΕ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ

ΣΤΗΝ ΒΡΑΧΟΝΗΣΙΔΑ  ΙΜΙΑ  ΣΤΙΣ 31-01-1996  .

Η ΒΑΣΗ ΤΟΥ ΑΓΑΛΜΑΤΟΣ ΕΙΝΑΙ ΜΑΡΜΑΡΙΝΗ  ΜΕ ΠΙΝΑΚΙΔΑ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΕΙ

ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ  ΠΟΥ ΕΠΕΣΕ ΤΗΝ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ 

ΟΤΑΝ ΑΝΕΓΕΡΘΗ ΤΟ ΑΓΑΛΜΑ .

ΤΟ ΑΓΑΛΜΑ ΕΙΝΑΙ ΜΕΤΑΛΙΚΟ ΚΑΙ ΔΕΙΧΝΕΙ ΤΟΝ ΒΛΑΧΑΚΟ ΝΑ ΦΟΡΑ ΤΗΝ ΣΤΟΛΗ

ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΙΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΝΤΑΣ ΤΟ ΞΙΦΟΣ ΤΟΥ  ΑΤΕΝΙΖΟΝΤΑΣ

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΑΦΟΒΑ ΜΕ ΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑ .

Τα γλυπτά στο Πασαλιμάνι.

Πληροφορίες για τα μνημεία του Πειραιά (Πασαλιμάνι)

 Τα γλυπτά σε εκείνη την περιοχή είναι τέσσερα και είναι τα εξής:

1.   Άγαλμα της μητέρας[1959]:Το άγαλμα αυτό λαξευμένο από τον Γλύπτη Γιάννη Παππά (1913 - 2005) και αφιερωμένο στην μητέρα,παρέμεινε τότε στο ατελιέ του καλλιτέχνη στου Ζωγράφου,σε αναμονή απόφασης της Δημοτικής Αρχής Πειραιά για το σημείο της  τοποθέτησής του(λεωφόρου Βασιλείως Γεωργίου Β’).Αξίζει να σημειωθεί πως δεν υπήρχε επιγραφή για το άγαλμα,ούτε το όνομα του γλύπτη.   
      
   Γιατί στο σημείο εκείνο;Αποφασίστηκε να τοποθετηθεί στο προαναφερόμενο σημείο, ως ένδειξη τιμής και σεβασμού προς την κυρία Αικατερίνη (Κατίνα) Ορφανού, αφού στην περιοχή της Ευαγγελίστριας είχε αναπτύξει το φιλανθρωπικό της έργο, η εμπνευσμένη αυτή Πειραιώτισσα όπως θα δούμε πιο κάτω. Η Ορφανού αποφάσισε να τιμηθεί η "Μητέρα" και στον Πειραιά (τρία χρόνια πριν το 1956, αποκαλυπτήρια ενός παρόμοιου αγάλματος, αφιερωμένο στην Μητέρα, είχαν γίνει στον Ασπρόπυργο).  Και η ωραία αυτή πρωτοβουλία, φυσικά δεν θα είχε υλοποιηθεί ποτέ χωρίς την συμβολή της κυρίας Αικατερίνης Ορφανού και της Ένωσης Ελληνίδων Πειραιώς "Πρόοδος". 

•  Γιάννης Παππάς:Σήμερα το εργαστήριο του γλύπτη Γιάννη Παππά στου Ζωγράφου λειτουργεί ως μέρος του Μουσείου Μπενάκη, προσφορά από τον γιο του γλύπτη, Αλέκο Παππά. Ο Γιάννης Παππάς ήταν ο δημιουργός των περισσότερων γλυπτών που βρίσκονται διάσπαρτα σε όλη την Ελλάδα. Μεταξύ αυτών ο ανδριάντας του Ελευθερίου Βενιζέλου στον προαύλιο χώρο της Βουλής, του Οδυσσέα Ελύτη στο Κολωνάκι, των Στρατηγού Μακρυγιάννη, Χαρίλαου Τρικούπη, Δημητρίου Υψηλάντη και ο κατάλογος ατελείωτος. Χαρακτηριστικό είναι ότι το έργο του "Άγαλμα της Μητέρας" στον Πειραιά δεν αναφέρεται σχεδόν πουθενά...
•  Αικατερίνη Ορφανού: Όλη της η ζωή χαρακτηρίστηκε από προσφορά προς την πόλη που αγάπησε. Η δράση της ξεκινά το 1942 όταν ως εντεταλμένη της Ενορίας του Ιερού Ναού Ευαγγελίστριας Πειραιά, για την περίθαλψη αγνοουμένων, απόρων, κρατουμένων, εκτελεσθέντων κ.λ.π., Πρόεδρος της Εστίας της Ενορίας για τα συσσίτια της προσχολικής ηλικίας, Βρεφικού Σταθμού και Προστασίας της Μητρότητας.

   Πλατεία Αλεξάνδρας: Κατά το  έτος 1873,το οικοδομικό τετράγωνο του υαλουργείου των Τσίλλερ και Οριγώνη εντάσσεται στο Σχέδιο Πόλεως,όπως πιστοποιείται και από το παρακάτω απόσπασματου του σχεδίου Πόλεως(Σεπτεμβρίος του 1873).

·        Οικοδομική Δραστηριότητα:Το 1875 η οικοδομική δραστηριότητα της περιοχής εντείνεται με πρωτεργάτη τον αρχιτέκτονα Ερνέστο Τσίλλερ,ο οποίος κατασκευάζει μια σειρά από παραθαλάσσιες επαύλεις με σκοπό την εκμετάλλευσή τους.Κατά τε έτη του 1886-1890 εκετελούνται τμηματικά οι εργασίες της κατασκευής του τείχους αντιστήριξης της παραλιακής λεωφόρου,απο το Πασαλιμάνι μεχρι και το νέο Φάληρο.Αυτό το τείχος αντιστήριξη,ειναι η κατασκευή που συναντάμε,μέχρι τις ημέρες μας να “περιβάλει”όλον τον φυσικό κόλπο της Ζέας,απο το ύψος του Ναυτικού Νοσοκομείο Πειραιώς μεχρι και την πλατεία Αλεξάνδρας,αλλά και κατά μήκος της ακτής Ναυάρχου Κουντουριώτη και της λεωγόρου Βασιλέως Παύλου με κατεύθυνση προς το νέο Φάληρο.

·        1892-1899:Το 1892 ξεκινά η ισοπέδωση και η επίστρωση του χώρου της πλατείας,η οποία θα ονομαστεί επισήμως πλατεία βασιλόπαιδος Αλεξανδρός λόγου του ατυχούς γεγονότος του θανάτου της πριγκίπισσας Αλεξάνδρας,κόρης του βασιλέα Γεωργίου Α’,σε ηλικία 21 ετών το 1891.Το 1899 απεβίωσε ξαφνικά δυο μέρες μετά την γέννηση του δεύτερου υιού της.Για τους ίδιους λόγους εθνικού πένθους που δόθηκε το όνομα της πριγκίπισσας Αλεξάνδρος στην πλατεία του Πειραιά μετανομάστηκε και μια κεντρική λεωφόρος της Αθήνας,η σημερινή λεωφόρος Αλεξάνδρος.

2.Πυρσός .Επί της πλατείας Αλεξάνδρας έχει τοποθετηθεί ένα μάλλον ακαλαίσθητο και ογκώδες γλυπτό το οποίο αναπαριστά έναν Ολυμπιακό Πυρσό.

3.   Παλαιών Πατρών Γερμανός:Οι μοναδικές πληροφορίες που μπορούμε να αντλήσουμε είναι από το μνημείο του στον Πειραιά,είναι ένα άγαλμα που μας θυμίζει εκείνο το πρόσωπο.

4.   Μνημείο Πέσοντων Εργατών:Άλλο ενα μνημείο το οποίο δεν μας δίνονται οι πληρόφοριες για το γλύπτη ή για την δουλεία που έκανε,το μόνο που αντλούμε ειναι οτι αποκαλείται ως μνημείο φάντασμα ή ως το αόρατο μνημείο γιατί δεν παίρνει την ίδια προσοχή σε σχέση με τα άλλα μνημεία.Μας θυμίζει τον θάνατο των εργατών που συνέβη σε μια διαδήλωση,σε εκείνη την περιοχή.Πιο συγκεκριμένα,το συμβάν έγινε  ως εξής:

 Ένας νόμος του 1920 "περί καταγγελίας της σύμβασης εργασίας" αρχίζει να λειτουργεί, στέλνοντας τους εργαζόμενους σπίτι τους αν αυτοί δεν δεχθούν τις μειώσεις μισθών. Ο νόμος αυτός είναι πολύ σκληρός.Απολύσεις χωρίς καμία προειδοποιήση.Η Μικρασιατική καταστροφή του '22 ήταν πολύ πρόσφατη. Εκατοντάδες χιλιάδες εξαθλιωμένων ανθρώπων, περιφέρονταν στους δρόμους των πόλεων ψάχνοντας απεγνωσμένα για μια εργασία. Οποιαδήποτε εργασία κι αν ήταν αυτή, αρκεί να τους εξασφάλιζε τα απαραίτητα για να ζήσουν. Κι όταν η προσφορά εργασίας είναι μεγάλη και η ζήτηση εργατικού δυναμικού μικρή έχουμε την πτώση των ημερομισθίων. Μια πτώση που όταν κεφάλαιο και κράτος αποφασίσουν είναι πολύ εύκολο να την δικαιολογήσουν.Και μετά από αυτό τον νόμο,η αντίδραση του λαού ήταν αναπόφεκτη.Απεργία από τους σιδηροδρομικούς υπαλλήλους, σταματά η λειτουργία του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου, ακολουθούν τα τραμ, λεωφορεία, πληρώματα, εργάτες λιμανιού, εργαζόμενοι σε κάθε είδους εργοστάσιο....το κράτος προσπαθούσε με κάθε τρόπο να σταματήσει αυτή την αντίσταση.Ήταν 23 Αυγούστου όταν έγινε η συγκέντρωση στο Πασαλιμάνι,και συγκεκριμένα,στην πλατεία Κανάρη.Η συγκέντρωση,θα μετατρεπόταν σε πορεία που θα έφτανε στο δημοτικό θέατρο,και θα κατέληγε στο Εργατικό Κέντρο του Πειραιά.Ωστόσο,η κυβέρνηση,χωρίς κάποιο συγκεκριμένο λόγο,δίνει εντολή βίαιας διάλυσης της διαδήλωσης.Το αποτέλεσμα ήταν οδυνηρό. 11 νεκροί, 100 τραυματίες και 500 συλληφθέντες. Το κράτος έλεγε πως ο <<λόγος>> ήταν που η πορεία θα κινόταν προς το δημοτικό θέατρο,κοντά στο φρουραρχείο.O τότε πρωθυπουργός,είχε δηλώσει πως "Το βέβαιον είναι ότι οι εργάται άρχισαν να πυροβολούν πρώτοι κατά του ουρανού. Ο στρατός ήταν τόσο μετριοπαθής εις τους απεργούς που αυτοί επέτυχαν να αφοπλίσουν και μια περίπολο".

Και έτσι,μετά απ'αυτό το συμβάν,δημιουργήθηκε το μνημείο,προς τιμήν των πεσόντων εργατών!

Φωτογραφίες απο όλα τα μνημεία στο Πασαλιμάνι:

1.   Άγαλμα της μητέρας

2.   Πλατεία Αλεξάνδρας

3.   Μνημείο των Πέσοντων Εργατών

4.   Παλαιών Πατρών Γερμανός